ANKÊT

ROLA RÛSYA YA TÊKDER LI BAKUR Û ROJHILATÊ SÛRÎ

Tevî serkeftina xwe di kontrolkirina herêmên  mezin ji Sûrîyê, parastina rêjîmê ji hiweşandineke pêkan û paşdexistina komên çekdar ber bi herêmên Mertala firat û Idlibê de , Rûsyayê ji bo bidawîkirina krîza Sûrîyê tu karekî  cidî nekir. Ji destpêka kirîza Sûriyê ve, karibû diyaloga Sûrî-Sûrî saz bike, destûrekê ji bo Sûrîyê amade kiriba da ku mafên pêkhateyên Sûrî biparêze û karîbû roleke girîng di avakirina Sûrîyaya nû de bilîsta. Lê ev yek tê xuyan ku  ne li gorî armancên Rûsya yên siyasî û aborî li herêmê ye. jixwe Rûsya dema dît ku rêjîm li ber hiweşandinê ye, demildest destwerdan kir, da ku mercên xwe yên siyasî û aborî  li ser rêjîmê ferz bike. bêguma Rûsya li rex Îranê; di vê destwerdanê de, bi ser  ket, dest danî ser dewlemendîya Sûrî ya sererd û binerd li rojavayê ferêt, ji petrol, gaz, fosfat, bender û firgehên Sûrî û bingehên xwe yên lêşkerî bi girêbestine demdirêj ava kir. helbet ev tiştên me anî ziman, bû sedema gurbûna alozîya Sûrî û têkçûna aborî û ketina nirxê lîreya wê.

Rûsya li bakur û rojhilatê Sûrîyê heman siyasetê bi rêve dibe, bi her awayî roleke neyînî li hember Rêveberiya Xweser dilîze, bi taybetî di diyaloga di navbera rêjîma Sûrî û MSDê de. Nebû garantorê bêalî û rasteqîne  û ti piştgirî neda Hêzên Sûriya Demokratîk di dema şerkirina rêxistina terorîsta Daişê  de. ne wilo tenê, têkilîyên xwe bi dewleta Tirkîyê re, ya ku piştgirîya terorê dike, xurt kir. Armanc jê hêzên YPG, YPJê lewaz bike, Tirkîyê dûrî  NATO yê bixe, her wiha HSDê neçar bike ku herêmê xwe, bê bermber radestî rêjîmê bike û dest deyne ser  dewlemendîya herêmê . tê zanîn ku Rûsya di rêya lihevkirnekê de, şoqa kesk da Tirkîyê ku herêma Efrînê, Serêkanîyê û girê Sipî dagir bike. Ev siyaseta Rûsî hîn jî berdewam e. Pabendî  bi peymana ewlehî ya di navbera wê û QSDê de ya di meha cotmeha sala bûrî, piştî dagirkirina Serêkanîyê û Girî Spî hate morkirin, nekir. Niha jî bi êrîşeke din li dijî herêmê;  ji hêla Tirkîyê ve, gefan dide QSDê heger Eynîsa û Kobanê radestî rêjîmê nike. bêguman Rûsya û Tirkîyê vê dema  valahîya serokatîya Emerîkayê  bikar tînin, hewil didin beriya ku serokê hilbijartî Co Baydin rêveberîya Emerîka radest bike, bi operasyoneke leşkerî rabin, yan jî operasyonin  diyarkirin  pêk bînin, armanc jî gefdana Rêveberîya Xwesr re, da ku neçar bibe hin herêman radestî rêjîmê bikin. Rûsya bi vê siyaseta gefdanê dixwaze hino hino serwerîya rêjîmê berfireh bike û dest deyne ser herêmên Rêveberîrya Xweser, bi taybetî herêmên petrol, gaz, çandinîyê û Rêveberîya Xweser tune bike. ji bilî handana Tirkîyê û çeteyên bi ser wê ve  ku rojane herêmê topbaran dikin.

Rûsya di rêya handana hin êlên ereban, ên nêzî Rêveberîya Xweser, handana dewletên herêmî bi mebesta ku wê kurd Sûrîyê perçe bikin, dike. Dixwaze aramîya hrêmê têk bibe û fitneyekê derxe hole.

Armanca Rûsya ya sereke ew e ku dosya Sûrî yek alî bike. dsest deyne ser dewlemendîya Sûrî û rêyên stratejîk, bingeha Himêmîmê  û Tertûsê berfireh bike, da ku aborîya xwe berfireh bike û rê bide pirojeya Çînî ya bazirganî(Yek kember, yek rê), her wiha di rêya rêgirtin li ber veguhestina gaze ji Rojhilata Navîn ber bi Ewropayê ve, dixwaze ewlehîya xwe ya neteweyî jî biparêze.

hebûna Emerîka li Sûrîyê ji alîkî û kiryarên Rûsya  û siyaseta wê ya dijî  gelê herêmê ji alî din ve, hişt ku karîn û pêşketinên Rûsyayê li Sûrîyê  lewaz bibe. ji bo vê yekê Rûsya hewil dide ku nakokîyên Tirkîyê bi NATOê re, pymana Sotşî û Adana  bi kar bîne û Tirkîyê li dijî berjewendîyên Emerîka û Rêveberîya Xweser gur dike.

Tevî rola neyînî ya Rûsya li herêmê, lê hebûna wê ya leşkerî girîng e. Ji ber vê yekê  danûstandinên QSDê  bi Rûsyayê re pêwîst e,  da ku li herêmê hevsengiyeke  navneteweyî çêbike. Rûsya li rex Emerîka  di bidawîkirina kirîza Sûriyayê de aktorekî  sereke ye û dikare pêşiya her destwerdanek leşkerî ya Tirkî li ser  herêmê  bigire û dîsa baweriya gelê Herêmê bi Rûsyayê piştî dagîrkirina Tirkiyê li ser Efrînê vegerîne . dibe ku  Ev tişt pêk were heger Rûsya   siyaseta xwe ya arandinê  li herêmê biguhere, roleke  sereke û bêalî di danûstandinên di navbera rejîmê de û MSDê  bilîze , destûrek nû ku mafên pêkhateyên herêmê biparêze. Di dawiyê de dive Rûsya zanibe ku çarenûsa hebûna wê li Sûrîyê û parastina berjewendiyên wê li herêmê girêdayê gelê herêmê , ne bi rêjîman ve.

زر الذهاب إلى الأعلى